Als het om veiligheid gaat, staat de klok in Den Haag al jaren stil. Met de verkiezingen in zicht staan de politieke partijen in de rij om het belang van veiligheid te onderstrepen. Maar het beschikbaar budget is sinds 2012 niet gewijzigd, terwijl de veiligheidssituatie in en rondom Nederland wel fundamenteel is gewijzigd.
Inleiding
Als het om veiligheid gaat, staat de klok in Den Haag al jaren stil. De maatschappelijke roep om veiligheid neemt toe en politieke partijen staan, nu de verkiezingen er weer aan komen, in de rij om het belang van veiligheid te onderstrepen. Merkwaardig genoeg is het deel van de rijksbegroting dat bestemd is voor Veiligheid en Justitie en Defensie de afgelopen jaren vrijwel ongewijzigd gebleven. In 2016 ging er opgeteld 17,4 miljard euro naar veiligheid. Oftewel, veiligheid was 6,6% van de totale begroting. In 2014 was dat 6,8% en in 2012 ging het om 6,7%. Van investeringen is het dus de afgelopen 5 jaar niet gekomen, terwijl de veiligheidssituatie in en rondom Nederland wel fundamenteel is veranderd.
Nederlandse veiligheidsapparaat piept en kraakt
Ondertussen piept en kraakt het Nederlandse veiligheidsapparaat. Door medewerkers bij onder andere politie, defensie en justitie wordt de noodklok geluid over de omstandigheden waaronder zij hun werk moeten doen. Bij de politie onderstrepen het wegbezuinigen van politiebureaus en dienstvoertuigen, de torenhoge werk- en roosterdruk, het hoge ziekteverzuim, het personeelstekort en aanhoudende ICT-problemen al een tijdlang de ernst van de situatie. Defensie kampt met sterk verouderd materieel en achterstallig onderhoud waardoor de helft van de wapensystemen zelfs niet meer inzetbaar is. Bovendien houdt Nederland zich al jarenlang niet aan de afspraak tussen de NAVO-landen om minimaal 2% van hun binnenlands nationaal product (BBP) aan defensie uit te geven. Zelfs het Europese gemiddelde van 1,43% BBP wordt niet gehaald. Bij de Dienst Justitiële inrichtingen (DJI) heeft een groot deel van het gevangenispersoneel inmiddels zijn baan verloren door de massale sluiting van gevangenissen. De resterende gevangenissen worden draaiende gehouden met minder personeel, waardoor de zorgvuldigheid en scherpte die cruciaal zijn voor het werk in gevaar dreigen te komen. Binnen het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak wordt nu en in de komende jaren stevig gereorganiseerd, met ook hier een torenhoge werkdruk als gevolg. In de afgelopen jaren heeft de reorganisatie vooral binnen het Openbaar Ministerie tot grote onrust geleid bij de (juridisch) ondersteuners van de officieren van justitie, waardoor de kwaliteit van de veiligheidsketen ernstig onder druk is komen te staan. Uiteindelijk zullen slachtoffers van ernstige delicten hierdoor steeds vaker in de kou komen te staan.
Veiligheid vanzelfsprekend?
De Coalitie voor Veiligheid verenigt bonden en organisaties in de veiligheidssector, die vanuit hun werk stuk voor stuk zien hoe het door stelselmatige bezuinigingen en het uitblijven van investeringen steeds moeilijker wordt om een acceptabel veiligheidsniveau te handhaven. “Veiligheid wordt door de meeste mensen als vanzelfsprekend gezien”, zegt een woordvoerder namens de Coalitie voor Veiligheid. “Als daarin de komende jaren niet fors geïnvesteerd wordt, moet er een harde conclusie getrokken worden. Het zal betekenen dat we moeten accepteren dat de veiligheidsdiensten niet kunnen blijven voldoen aan de toenemende vraag naar veiligheid. Dat betekent onvoldoende wijkagenten, minder veroordelingen, minder technische mogelijkheden om criminelen op te sporen en meer kans op aanslagen. Bovendien zal Nederland in militair opzicht nog afhankelijker worden van bondgenoten dan nu al het geval is”.
Primaire taak
In 2016 ging 17,4 miljard oftewel 6,6% van de nationale uitgaven naar Veiligheid en Justitie en Defensie. Dit is veel minder dan bijvoorbeeld de uitgaven aan zorg (74,6 miljard oftewel 28,5%) en onderwijs (34 miljard oftewel 13%). En dat terwijl de meest primaire taak van de overheid het handhaven van de rechtsstaat en het waarborgen van de veiligheid van burgers is. Met zijn extreme focus op bezuinigingen dreigt het kabinet deze taak te verzaken. De Coalitie voor Veiligheid roept de politieke partijen dan ook op om in de aanloop naar Prinsjesdag en de verkiezingen in 2017 nog eens goed te kijken of hun veiligheidsambities overeen komen met het geld dat zij daarvoor overhebben. Het wordt tijd voor politieke keuzes. Blijven onze politici de veiligheidssector verder afbreken of gaan ze weer investeren in de veiligheid van Nederlanders? De tijd van pappen en nathouden is voorbij. In omliggende landen is net zoals in Nederland stevig bezuinigd op het veiligheidsapparaat. Maar de trend daar is gekeerd. In Frankrijk wil men vanwege o.a. de terreurdreiging zelfs de begrotingsnorm overschrijden om weer fors te kunnen investeren in politie, douane, defensie en justitie. Een goed functionerend veiligheidsapparaat is, zeker onder de huidige omstandigheden, letterlijk van levensbelang voor onze burgers.
